Δευτέρα 11 Ιουνίου 2012

Ανακοίνωση Πανελλαδικής Συσπείρωσης για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση για το "10ετές Πρόγραμμα για την Ψυχική Υγεία"

..

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ


.

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗΣ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

.

ΔΕΚΑΕΤΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ «ΨΥΧΑΡΓΩΣ Γ»:

ΑΝΤΙ ΓΙΑ ‘ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ’… ‘ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ’

(ΚΑΙ Ο,ΤΙ ‘ΜΑΣ’ ΠΡΟΚΥΨΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΣΠΑ)

.

Η τελευταία πράξη με την οποία το επιτελείο του Λοβέρδου, κατά την αποχώρηση του ενόψει των εκλογών, σφράγισε την πολιτική του για την ψυχική υγεία, ήταν, λίγο μετά την απόφαση του Μπόλαρη για την παρακράτηση των συντάξεων των ασθενών, ένα δεκαπεντασέλιδο «δεκαετές πρόγραμμα… δράσεων ψυχικής υγείας Ψυχαργώς Γ (2011-2020)».

.

.

Βέβαια, χάσαμε ένα χρόνο, αφού το ‘δεκαετές’ βγήκε το 12, αλλά τι σημασία μπορεί, πλέον, να έχει αυτό; Με την ‘αβάσταχτη ελαφρότητα’ που το διέπει, μήπως δεν θα χάσουμε και τα άλλα εννιά;

.

Έτρεξαν, στις 3/5/2012 (δηλαδή, τρείς μέρες πριν τις εκλογές της 6ης Μαΐου), να συντάξουν μιαν υπουργική απόφαση, υπογεγραμμένη και αυτή από τον Μπόλαρη, που αναρτήθηκε στο Διαδίκτυο στις 18/5 (αφού, δηλαδή, είχε ήδη αποχωρήσει ο Λοβέρδος και το επιτελείο του), σε μια προσπάθεια να κληροδοτήσουν ένα ‘τετελεσμένο’ για την όποια επόμενη κυβέρνηση θα προέκυπτε από τις εκλογές. Μη και χαθεί από την ιστορία το μεγάλο έργο που επιτέλεσε η «Ομάδα (του Λοβέρδου) για την Αναθεώρηση του Ψυχαργώς». Ένα ‘τετελεσμένο’ που ευελπιστούν ότι, εν μέσω της κρατικής χρεοκοπίας και της γενικευμένης κοινωνικής αναταραχής, και με δεδομένη την βιασύνη για απορρόφηση από το ΕΣΠΑ, θα αποτελεί, μετά τις 17/6, το νομοθετικό πλαίσιο εφαρμογής του μνημονίου στο χώρο της ψυχικής υγείας - εφαρμογής του στο όνομα της όποιας φραστικής ‘επαναδιαπραγμάτευσής’ του. Ένα πλαίσιο, δηλαδή, πολιτικής στην ψυχική υγεία που προωθεί περαιτέρω την απεξάρθρωση του δημόσιου χαρακτήρα της (όποια κι΄ αν είναι η δυσλειτουργική, ιδρυματική και κατασταλτική μορφή υπό την οποία υπάρχει μέχρι τώρα) και την παράδοσή της στα συμφέροντα που εκπροσωπούνται από την ομάδα των γνωστών και μη εξαιρετέων επιτελών, που συνέταξε αυτό το πρόγραμμα.

.

Το δεκαετές αυτό πρόγραμμα έχει όλα τα χαρακτηριστικά της πολιτικής με την οποία λειτούργησε ο Λοβέρδος όσο ήταν υπουργός, μιας πολιτικής δημιουργίας ερειπίων - ερειπίων τα οποία εκ πεποιθήσεως και μετ΄ ευχαριστήσεως κατέλειπε σε ολόκληρο το χώρο της υγείας, συνέπεια των οποίων είναι οι χιλιάδες ζωές που κυριολεκτικά χάνονται εξαιτίας αυτής ακριβώς της πολιτικής.

.

Η ουσία αυτής της αναθεώρησης του ‘Ψυχαργώς’ έχει αναλυθεί σε προηγούμενο κείμενο της Συσπείρωσης (4/2/2012, «Το ‘Σχέδιο για τη Αναθεώρηση του Ψυχαργώς’: όχημα για την προσαρμογή της ψυχιατρικής στο μνημόνιο». Τετράδια Ψυχιατρικής, Νο 16), όταν ανακοινώθηκε η πρώτη μορφή αυτού του προγράμματος σ΄ ένα κείμενο 120 σελίδων. Οι ίδιες παρατηρήσεις ισχύουν και για την περίληψή του παρόλη την δήθεν ‘διαβούλευση’ που μεσολάβησε –στην πραγματικότητα, προσομοίωση ‘διαβούλευσης’, η οποία περιορίστηκε σε αναδιατυπώσεις διαφόρων σημείων του αρχικού σχεδίου εν είδει φραστικής διακόσμησης και καλλιγραφίας του πιο προχειροφτιαγμένου, αναξιόπιστου και υποταγμένου σε ιδιωτικά συμφέροντα σχεδίου για τη διάλυση της ψυχικής υγείας που έχει υπάρξει μέχρι τώρα.

.

Μάλιστα, αυτή η περίληψη του αρχικού σχεδίου της πολιτικής για την ψυχική υγεία την προσεχή δεκαετία, το ‘μάζεμα’ του κειμένου, συμπυκνώνει και κάνει πιο ορατό αυτόν τον χαρακτήρα του προγράμματος.

.

Επισημαίνουμε μερικά από τα πιο χτυπητά σημεία.

.

1. Εξισώνουν το Κέντρο Ψυχικής Υγείας (ΚΨΥ) και το Κέντρο Ημέρας, αφού ένας ΤΟΨΥ (Τομέας Ψυχικής Υγείας) μπορεί να έχει ή το ένα ή το άλλο (ενώ γνωρίζουμε ότι το δεύτερο αποτελεί μια μόνο από πλέγμα των δραστηριοτήτων ενός ΚΨΥ). Ο λόγος προφανής : προς το παρόν, βάσει της μέχρι τώρα νομοθεσίας, οι ΜΚΟ δεν μπορούν να έχουν παρά Κέντρα Ημέρας, για τα οποία ζητούν κονδύλια ΕΣΠΑ με το πρόσχημα ότι προσφέρουν ολοκληρωμένο φάσμα υπηρεσιών τύπου ΚΨΥ (το ίδιο ισχύει και με την ‘εξίσωση’ Κινητών Μονάδων με Κέντρα Ημέρας-παρόλο που οι ΜΚΟ έχουν αναλάβει κατ΄ αποκλειστικότητα τις Κινητές Μονάδες).

2. Με δεδομένη την έλλειψη, σε πολλές περιοχές, ψυχιατρικών τμημάτων σε γενικά νοσοκομεία, οι συντάξαντες τα πρόγραμμα, αντί να θέσουν ως όρο την άμεση ίδρυση τέτοιων τμημάτων, δεν διστάζουν να προτείνουν ως λύση (στις ‘δύσκολες εποχές’ που ζούμε) τη νοσηλεία ψυχικά πασχόντων σε παθολογικές κλινικές (και καταλαβαίνει κανείς τι πόρτα ανοίγουν, μ΄ αυτό τον τρόπο, ακριβώς σ΄ αυτές τις εποχές).

3. Μιλούν για ‘κατάργηση των ψυχιατρείων’ και μεταφορά των ψυχιατρικών κλινικών τους σε γενικά νοσοκομεία, είτε ως ψυχιατρικά τμήματα, είτε ως ‘Κέντρα Κρίσης’. Ενώ ξέρουμε πολύ καλά ότι το Κέντρο Κρίσης έχει νόημα και μπορεί να είναι αποτελεσματικό μόνο ως μια εκ των λειτουργιών ενός ολοκληρωμένου φάσματος υπηρεσιών και, σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί κατ΄ ουδένα τρόπο ν΄ αντικαταστήσει μια ψυχιατρική κλινική. Ανοίγουν, έτσι, το δρόμο, σε μια χώρα που υπολείπεται σε σημαντικό βαθμό σε αριθμό δημόσιων κλινών για νοσηλεία ψυχιατρικών ασθενών, για περαιτέρω μείωσή τους και για άνθηση του ιδιωτικού τομέα. Σημειωτέον ότι πουθενά στο κείμενο δεν γίνεται καμιά αναφορά στη διασφάλιση των θέσεων εργασίας του προσωπικού κατά την διαδικασία του μετασχηματισμού. Ποτέ η πρόταση για «κατάργηση των ψυχιατρείων», στις συζητήσεις για την «ψυχιατρική μεταρρύθμιση» των τελευταίων 30 χρόνων σ΄ αυτή τη χώρα, δεν ήταν διατυπωμένη με τρόπο τόσο κοντινό στη λογική του ‘ρηγκανικού κλεισίματος των ψυχιατρείων΄ (δηλαδή, ως ‘απονοσοκομειοποίησης’ αντί ως ‘αποϊδρυματοποίησης’) όσο μέσα σ΄ αυτό το πρόγραμμα του «Ψυχαργώς Γ».

4. Βασίζουν όλες τις προτάσεις τους σε στενά οικονομίστικες λογικές ‘αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας’ (έννοιες που, στην εποχή μας, είναι προσαρμοσμένες στην λογική του μνημονίου). Ταυτόχρονα, κάνουν θερμή έκκληση να ‘μην επηρεάσουν αρνητικά το επίπεδο περίθαλψης του ψυχικά πάσχοντα οι πόροι που θα εξοικονομηθούν από την κατάργηση των ψυχιατρικών νοσοκομείων’, ενώ αλλού, καλούν υποκριτικά ‘να μη χαθούν’ αυτοί οι πόροι από την ψυχική υγεία, εν είδει ευχολόγιου ‘να μας λυπηθούν οι δανειστές μας’ και ιδιαίτερα τους ψυχικά ασθενείς. Την παρακράτηση των συντάξεων τους, όμως, ορισμένοι εκ των συντακτών της ‘πολιτικής της ψυχικής υγείας της προσεχούς δεκαετίας’, ήταν οι πρώτοι που έσπευσαν να βάλουν σε εφαρμογή πριν καν νομοθετηθεί…

5. Παρ΄ όλη, ωστόσο, την προχειρότητα που διακρίνει το «Ψυχαργώς Γ», δεν παραλείπεται η αναφορά στα ‘βασικά και απαραίτητα’: όπως, πχ, στο άνοιγμα του δρόμου στην προϊούσα ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών των στεγαστικών δομών (ξενώνων, οικοτροφείων) μέσω της πρόβλεψης να δέχονται, πλέον, ασθενείς ‘απευθείας από την κοινότητα’, χωρίς, δηλαδή, προηγούμενη νοσηλεία, όπως ισχύει τώρα. Ένα μέτρο που, χωρίς αυστηρούς κανόνες, συγκεκριμένη οργάνωση ολοκληρωμένων κοινοτικών υπηρεσιών και αντίστοιχη κουλτούρα, ταιριάζει στην επιδίωξη πολλών ΜΚΟ να αντιμετωπίσουν την δραστική περικοπή της κρατικής επιχορήγησης με μια στροφή στην χωρίς προσχήματα ιδιωτικοποίηση μέσω της ανάληψης της περίθαλψης ασθενών των οποίων οι οικογένειες θα έχουν να πληρώσουν.

6. Προς το τέλος, δεν ξεχνούν ν’ αφήσουν ως παρακαταθήκη την ανάγκη για ‘επικαιροποίηση’ του 2071/92 (για τις αναγκαστικές νοσηλείες) και του 2716/99 (που προβλέπει τη σύσταση και λειτουργία των δομών της ψυχικής υγείας), χωρίς να λέει ο ‘ποιητής’ τι ακριβώς πρέπει να επικαιροποιηθεί και προς ποια κατεύθυνση. Μπορούμε, όμως, να φανταστούμε …. μια επικαιροποίηση στη λογική της ιδιωτικοποίησης και της καταστολής. Επ’ αυτού του τελευταίου, η αναφορά, πχ, στον ‘ηλεκτρονικό φάκελο’ μπορεί να κρύβει πολλά, από μια συγκεντρωτική, κατευθυνόμενη και ελεγχόμενη προσαρμογή σε διαρκώς συρρικνούμενους οικονομικούς πόρους, μέχρις ένα σύστημα καθολικής και ανεξέλεγκτης χρήσης προσωπικών δεδομένων με τρόπους που μπορεί ν’ αποκτήσουν επικίνδυνες και απειλητικές διαστάσεις για το ‘καλώς έχειν’, τον αυτοκαθορισμό και την ίδια τη ζωή των ψυχικά ασθενών...

7. . ..

Εν κατακλείδι, η ουσία του δεκαετούς προγράμματος «Ψυχαργώς Γ» διέπεται από τα εξής δυο στοιχεία:

.

-Πρώτον, πλήρης προσαρμογή στο μνημόνιο. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται: «Κόστος δράσεων : ελέγχεται το οικονομικό κόστος των δράσεων σε συνάρτηση με τους συνολικούς διατιθέμενους πόρους». Δηλαδή, εν μέσω μνημονίου και δανειακής σύμβασης … τίποτα, ή, απλώς, μόνο ΕΣΠΑ για κάποιες εκ των ΜΚΟ. Στην ίδια κατεύθυνση λειτουργούν προβλέψεις για θέσπιση ‘θεραπευτικών πρωτοκόλλων’ και ‘κλινικών οδηγιών’, ‘προτύπων ποιότητας’ κοκ.

-Δεύτερον, μια φραστική αναφορά σε υπηρεσίες κλπ, εκτός πάσης λογικής ένταξης σε ένα «σύστημα ψυχικής υγείας» (το οποίο δεν περιγράφεται, ούτε καν αναφέρεται, απλώς, δεν υπάρχει) - μόνο σκόρπιες αναφορές σε ‘δομές’ και ‘δράσεις’ (κατακερματισμένες και αποσπασματικές) που θα μπορούν να χρησιμεύουν ως δικαιολογία για χρηματοδοτήσεις, μέσω ΕΣΠΑ, ΜΚΟ και λοιπών ιδιωτών.

.

Ο επίλογος είναι, όπως πάντα σ΄ αυτές τις περιπτώσεις, η αναφορά σε κινήματα, σωματεία κλπ χρηστών και οικογενειών και η ανάγκη συμμετοχής τους στη λήψη αποφάσεων κοκ, καθώς και αναφορές στα δικαιώματα, στην αναγκαστική νοσηλεία, στα ‘περιοριστικά μέτρα’, στην αναγκαστική, ή μη, χορήγηση των φαρμάκων, στην πολυφαρμακία, στην υπερσυνταγογράφηση κοκ – χωρίς να παίρνουν θέση σε τίποτα απ’ αυτά, αλλά χρησιμοποιώντας τα πιο πολύ ως απλό περιτύλιγμα ενός εκμοντερνισμένου νεοϊδρυματικού εξωραϊσμού του ψυχιατρικού θεσμού, προσαρμοσμένου στις ανάγκες του μνημονίου, ανάγκες που σύντομα δεν θ΄ ανέχονται ούτε καν αυτές τις εξωραϊσμένες διατυπώσεις.

.

Η όλη διατύπωση έχει αυτό το ‘δήθεν’ του ‘μεταρρυθμιστικού’ λόγου, που διακρίνει τους συντάξαντες το δεκαετές αυτό πρόγραμμα, λέξεις που μπορεί να σημαίνουν οτιδήποτε αν δεν εξηγήσει κανείς τι ακριβώς εννοεί μ΄ αυτές, φράσεις τηλεγραφικές, με αμφίσημη σημασία και χρήση, εν ολίγοις μια διατύπωση ‘δήθεν μεταρρυθμιστική’ που μπορεί ανάλογα να ταιριάζει με όποιο σχήμα, ‘δεξιό’ ή ‘αριστερό’, προκύψει από τις επερχόμενες εκλογές….

.

Αυτό το πρόγραμμα για την ψυχική υγεία είναι ο δρόμος για την πλήρη διάλυση του όποιου δημόσιου χαρακτήρα της, όχημα για την θεραπευτική εγκατάλειψη και την εξόντωση των ψυχικά ασθενών και την μετατροπή όσων εκ των λειτουργών διατηρήσουν τις κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας τους σε φύλακες νεκρών ψυχών.

.

Ψυχική Υγεία, δημόσια, δωρεάν και ισότιμη, ενάντια και πέρα από κάθε κατασταλτική λογική και πρακτική, σημαίνει την ακύρωση αυτού του προχειρογραφήματος για το «Ψυχαργώς Γ», οχήματος για την προσαρμογή της ψυχικής υγείας στις ανάγκες του μνημονίου. Ακύρωση που μπορεί να προέλθει μέσα από την κινητοποίηση χρηστών και λειτουργών στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, σε σύνδεση με όλα τα κοινωνικά κινήματα που ενώνονται στην πάλη για τη ανατροπή του μνημονίου (και της δανειακής σύμβασης της οποίας αποτελεί έκφραση), καθώς και των κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων που το επιβάλλουν ως τη ‘μόνη’ και ‘αναπόφευκτη λύση’, με ό,τι αυτό σημαίνει για τις ζωές μας.

.

11/6/2012

.
Αναδημοσίευση από το:
http://www.psyspirosi.gr/-l-r.html
.

Δεν υπάρχουν σχόλια: