Κοινωνικό κράτος, ώρα μηδέν

Eντυπη Έκδοση Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 30 Μαΐου 2010

Της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΜΠΟΥΜΠΟΥΚΑ
Δεν χρειαζόταν να εφαρμοστούν τα νέα οικονομικά μέτρα για να γίνει αντιληπτό ότι η ελληνική κοινωνία βαδίζει πάνω σε τεντωμένο σχοινί χωρίς δίχτυ ασφαλείας. Οσοι έρχονται σε επαφή με τις ελάχιστες δομές κοινωνικής αλληλεγγύης που λειτουργούν στη χώρα, ακούν την τελευταία διετία για τη διόγκωση μιας καινούριας κοινωνικής τάξης: των νεόπτωχων. Των ανθρώπων, δηλαδή, που ξαφνικά δεν μπορούν να καλύψουν ούτε τα στοιχειώδη για την επιβίωσή τους.

Ανεργοι, οικογένειες χρεωμένες με δάνεια και κάρτες, άτομα χωρίς υποστηρικτικό περιβάλλον που καταλήγουν σε ξενώνες αστέγων ακόμη κι από τα 20 τους χρόνια, μόνες μητέρες με παιδιά αλλά χωρίς δουλειά, μετανάστες που αναζητούν στο δρόμο τα στοιχειώδη, είναι μερικοί από εκείνους που εξαρτώνται απόλυτα από υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας. Στελέχη και εργαζόμενοι σε αυτές διαπιστώνουν κλιμάκωση του φαινομένου και αδυνατούν πλέον να αντεπεξέλθουν στον αριθμό των αιτημάτων για βοήθεια που δέχονται.

Θύματα της κρίσης

Την ίδια στιγμή, όμως, καταγράφονται σοβαρά προβλήματα και σε δομές υπηρεσιών που αποτελούν θεμελιώδη λίθο του κοινωνικού κράτους. Παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά (ΚΔΑΠ), Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΚΗΦΗ), μονάδες Βοήθειας στο Σπίτι, κέντρα πρόληψης για τη χρήση ναρκωτικών, φορείς ψυχικής υγείας και άλλοι οργανισμοί, λειτουργούν επί χρόνια με πολύ σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης.

Κάποιοι από αυτούς είναι αμφίβολο αν θα παραμείνουν ανοιχτοί. Αλλά είναι βέβαιο πως αν μείνουν, σε λίγο καιρό δεν θα επαρκούν για τη στήριξη των θυμάτων της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού που θα γεννήσει η κρίση.

«Λόγω και της κρίσης, αυτές οι κοινωνικές δομές πρέπει όχι απλά να στηριχθούν αλλά και να διευρυνθούν. Γιατί, είναι ίσως η πιο αναγκαία πολιτική που μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους που είναι κάτω από τα όρια της φτώχειας και ειδικές κοινωνικές ομάδες», τονίζει ο Σίμος Δανιηλίδης, δήμαρχος Συκεών Θεσσαλονίκης, πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικής Πολιτικής, Απασχόλησης & Αλληλεγγύης της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ).

Αυτή «η πιο αναγκαία πολιτική», όμως, είναι εξ ορισμού άδικη σε πολλά σημεία και ανεπαρκής σε πολλά επίπεδα. Είναι ενδεικτικό ότι οι βρεφονηπιακοί και παιδικοί σταθμοί δεν δέχονται παιδιά δημόσιων υπαλλήλων ή μακροχρόνια ανέργων, ούτε μπορούν να εξυπηρετήσουν π.χ. μια άεργη μητέρα που ψάχνει για δουλειά.

Η πολιτική αυτή στηρίζεται, επίσης, σε μεγάλο βαθμό στη φιλανθρωπία και μάλιστα χωρίς σχέδιο για την προσέλκυσή της. Τα συσσίτια που γίνονται σε αρκετούς δήμους, για παράδειγμα, εξαρτώνται από μικροδωρεές ιδιωτών μέσω των εκκλησιών που τα οργανώνουν. Τα κοινωνικά παντοπωλεία που δημιουργούνται σιγά σιγά, στηρίζονται αποκλειστικά σε προσφορές ειδών, που δεν έρχονται πάντα εύκολα.

Το σχέδιο Καλλικράτης μεταθέτει στους δήμους όλες τις υπηρεσίες κοινωνικού ενδιαφέροντος, που μέχρι σήμερα υπάγονταν στις νομαρχίες και τις περιφέρειες. Τους αναθέτει επιπλέον την αρμοδιότητα στήριξης και φροντίδας των μεταναστών. Αυτό σημαίνει μεταφορά των υφιστάμενων αντίστοιχων κρατικών πόρων αλλά είναι βέβαιο ότι θα χρειαστούν και πάρα πολλά χρήματα από το ΕΣΠΑ για να στηθούν νέες υπηρεσίες κοινωνικής αλληλεγγύης και να συντηρηθούν οι υπάρχουσες.

Ο «Καλλικράτης» αναμένεται, επίσης, να θέσει υπό αναθεώρηση τη λειτουργία και τη μονιμότητα πολλών από αυτές τις δομές, που δημιουργήθηκαν χάρη στο Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Λειτούργησαν με 100% χρηματοδότηση επί κάποια χρόνια, υπό την προϋπόθεση ότι στη συνέχεια θα στηρίζονταν σε εθνικούς πόρους. Εξακολουθούν, όμως, να επιβιώνουν, εντασσόμενες σε άλλα προγράμματα του ΕΣΠΑ.

Παρ' όλ' αυτά, η ροή της χρηματοδότησής τους είναι προβληματική. Πολλές δημοτικές αρχές χρωστούν στη ΔΕΗ και σε προμηθευτές για τρόφιμα, υλικοτεχνική υποδομή, πετρέλαιο κ.λπ. Οι εργαζόμενοι στους περισσότερους σταθμούς, όπως και στα ΚΔΑΠ (και τα ΚΔΑΠ-ΜΕΑ, για παιδιά με ειδικές ανάγκες) είναι απλήρωτοι από τον περασμένο Σεπτέμβριο, ενώ άλλοι έχουν εισπράξει μόνο έναντι.

Χωρίς προσωπικό

«Από τους 15 σταθμούς που υπάρχουν στην Κρήτη, μόνο 10 έχουν σταθερή μισθοδοσία. Στους 10 δεν έχουν πάρει τίποτα και οι 4 από αυτούς είναι σε επίσχεση εργασίας», αναφέρει ενδεικτικά η Ελένη Μανουσάκη, πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων σε παιδικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς ΟΤΑ Κρήτης. «Η κατάσταση είναι ίδια σε όλη την περιφέρεια, εκτός ίσως από τα Δωδεκάνησα».

Στο μεταξύ, αρκετοί εργαζομένοι αναγκάζονται να αποχωρήσουν και δεν αντικαθίστανται από άλλους.
Αποδεκατισμένες λειτουργούν και οι Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, μια δομή που απευθύνεται σε εξαθλιωμένες οικογένειες. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι έχουν φύγει μετά τη μονιμοποίησή τους σε άλλες υπηρεσίες ή για άλλους λόγους και δεν αντικαθίστανται.

Οι δομές που έχουν διασωθεί σχεδόν στο σύνολό τους είναι οι περίπου 200 της Βοήθειας στο Σπίτι για ηλικιωμένους και τα 73 Κέντρα Πρόληψης για χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών. Στην επαρχία, αυτές οι δομές συχνά καλύπτουν κι άλλες ανάγκες. Οι ψυχολόγοι των Κέντρων Πρόληψης, για παράδειγμα, προσφέρουν συμβουλευτική στήριξη για κάθε είδους πρόβλημα, ελλείψει δομών ψυχικής υγείας στην περιφέρεια.

Επειτα από μήνες αναμονής, οι εργαζόμενοι πληρώθηκαν πρόσφατα. Αγωνιούν, όμως, για το μέλλον των υπηρεσιών στο πλαίσιο του «Καλλικράτη».

Οπως αναφέρουν ο Γιάννης Αθανασίου, πρόεδρος των εργαζομένων στο Βοήθεια στο Σπίτι και ο Αλέξανδρος Σταθακιός, αντιπρόεδρος του σωματείου εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης, δεν έχουν λάβει γραπτές δεσμεύσεις για το μέλλον των δομών. Μέχρι σήμερα, αυτές εξαρτώνται από προγραμματικές συμβάσεις που υπογράφουν οι κοινωφελείς επιχειρήσεις των δήμων με τον Οργανισμό Εργατικής Εστίας ή τον ΟΚΑΝΑ.

Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο λειτουργίας τους, αυτές οι δομές θα περάσουν από τον Σεπτέμβριο στην αρμοδιότητα της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), αντί του Οργανισμού Εργατικής Εστίας, που αδυνατούσε να διαχειριστεί και να ελέγξει τη λειτουργία τους τα προηγούμενα χρόνια. Από πολλές πλευρές, αυτό κρίνεται ως μια θετική εξέλιξη, μακροπρόθεσμα. Θετική εξέλιξη είναι και η αύξηση της χρηματοδότησης που θα δίνεται ανά άτομο στις δομές αυτές από τον επόμενο Σεπτέμβριο, που φτάνει και το 20%. «Εξακολουθεί όμως η εξαίρεση των δημόσιων υπαλλήλων και των μακροχρόνια ανέργων από τις συγκεκριμένες προνομιακές δομές» αναφέρει η Χριστίνα Κόκοτα, πρόεδρος του ΚΔΑΠ Δάφνης και συνδικαλίστρια. «Κι αυτό είναι πολύ άδικο, ειδικά αφού οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι πλήττονται από σκληρά μέτρα».

boubouka@enet.gr

http://www.enet.gr/?i=news.el.ellada&id=167584