Από την Εφημερίδα "Σημερινή":
"Βία στην οικογένεια, μια ανοικτή πληγή στην κυπριακή κοινωνία"
Παρόλο που η Πολιτεία μέχρι σήμερα έκλεινε τα μάτια και τα αφτιά για να μη βλέπει και να μην ακούει, τώρα που οι καταστάσεις, έχουν φθάσει τα άκρα, άρχισε δειλά-δειλά να αντιλαμβάνεται ότι έχει ένα σημαντικότατο ρόλο να διαδραματίσει στη σφαιρική αντιμετώπιση του προβλήματος της ενδοοικογενειακής βίας.
Στην Κύπρο τα συχνότερα περιστατικά βίας στην οικογένεια που γνωστοποιούνται τα τελευταία χρόνια είναι κακοποίηση γυναικών από συζύγους και συντρόφους, κακοποίηση παιδιών κάτω των 18 ετών από τους γονείς ή από συζύγους των γονιών από δεύτερο γάμο ή συντρόφους με τους οποίους συμβιώνουν. Σύμφωνα με παγκύπρια έρευνα, που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια με έτος αναφοράς το 2004, ένα 20% του δείγματος των παιδιών ηλικίας 12-18 έχει υποστεί κάποια μορφή σωματικής κακοποίησης, ενώ 10% έχει υποστεί κάποια μορφή σεξουαλικής κακοποίησης από άτομα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος. Παράλληλα, διαφαίνεται ότι το 50% των παιδιών του δείγματος είναι μάρτυρες ενδοοικογενειακής βίας.
«Μερικά χαστούκια δεν πειράζουν…»
Τα στοιχεία αυτά χαρακτηρίζονται από τη Συμβουλευτική Επιτροπή για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια ως ανησυχητικά, εάν ληφθούν υπόψη και οι στάσεις και αντιλήψεις των Κυπρίων σε σχέση με τη βία στην οικογένεια. Έρευνα που πραγματοποίησε το Intercollege το 2000 καταδεικνύει ότι το 20% του συγκεκριμένου δείγματος δήλωσε ότι για την άσκηση βίας ευθύνονται τα ίδια τα θύματα, ενώ το 33% πιστεύει ότι ο άντρας πρέπει να δείχνει τη δύναμη / εξουσία του. Επιπλέον, το 20% του δείγματος πιστεύει ότι ένα-δύο χαστούκια δεν πειράζουν και ένα άλλο 20% δηλώνει ότι πιστεύει πως ένα-δύο χαστούκια είναι για το καλό των θυμάτων. Επιπλέον, 36,5% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι υπήρξαν μάρτυρες σκηνών βίας στην οικογένειά τους, περισσότερες από τέσσερις φορές.
Παρόλο που η Πολιτεία μέχρι σήμερα έκλεινε τα μάτια και τα αφτιά για να μη βλέπει και να μην ακούει - τώρα που οι καταστάσεις έχουν φθάσει στ’ άκρα - άρχισε δειλά - δειλά ν’ αντιλαμβάνεται ότι έχει ένα σημαντικότατο ρόλο να διαδραματίσει στη σφαιρική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Το προφίλ του θύτη
Παρουσιάζοντας το προφίλ του θύτη, ο Σύνδεσμος για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια αναφέρει: «Οι θύτες είναι άτομα με πολύ διαφορετικές προσωπικότητες και με κοινό χαρακτηριστικό τους το ότι δεν διαχειρίζονται σωστά τον εκνευρισμό τους. Ο θύτης μπορεί να είναι φαινομενικά σκληρός ή αντίθετα να δείχνει καλός άνθρωπος, εργατικός, με χιούμορ, να θεωρείται καλός πατέρας και σύζυγος γιατί είναι ήπιων τόνων και δεν χαρτοπαίζει, δεν έχει φιλενάδες, δεν βγαίνει με άλλες παρέες. Είναι συχνά «παλαιών αρχών» και παραδοσιακών αντιλήψεων σε σχέση με τους ρόλους των δύο φύλων. Προσπαθεί να πείσει τους πάντες πως η οργή του είναι σπάνια και δικαιολογημένη, ακόμα κι αν είναι καθημερινή. Συχνά, καθώς αυτός είναι ο ισχυρός και η γυναίκα του η φοβισμένη που μιλά λίγο, καταφέρνει να 'γοητεύσει' και να πείσει τους πάντες».
Το θύμα
Παρουσιάζοντας, επίσης, το προφίλ του θύματος καταγράφει: «Ένα άτομο που κακοποιείται δεν είναι γεμάτο αυτοπεποίθηση και ζωντάνια, δεν αναπτύσσει τα ταλέντα του και είναι συχνά μελαγχολικό, αφηρημένο, έχει ψυχοσωματικά συμπτώματα, αργεί στις δουλειές του, σηκώνει γενικά ένα τεράστιο βάρος για να προστατεύει τον εαυτό του. Συχνά φωνάζει σε τρίτα άτομα και αυτή η στάση του επιτείνεται όταν δεν είναι μπροστά ο θύτης, ή είναι παρών κάποιος που ίσως την προστατέψει (αστυνομικός, πατέρας, αδελφός, κ.λπ.), πράγμα που δημιουργεί εσφαλμένες εντυπώσεις σε ό,τι αφορά το θύμα».
Σχέδιο Δράσης
Αναγνωρίζοντας το τεράστιο κεφάλαιο της ενδοοικογενειακής βίας και τη μεγάλη έκτασή του στην κυπριακή κοινωνία, η Κυβέρνηση, διά της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Σωτηρούλας Χαραλάμπους και με την ουσιαστική παρέμβαση και εμπλοκή της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια, ετοίμασε και παρουσίασε ένα Σχέδιο Δράσης για την περίοδο 2008-2013, το οποίο ανάμεσα σε άλλα:
· Αναγνωρίζει ότι η άσκηση βίας στην οικογένεια αποτελεί καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των θυμάτων και ότι η προστασία τους είναι ευθύνη του κράτους (σύμφωνα με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και διεθνών συμβάσεων).
· Αναγνωρίζει ότι μόνο η σφαιρική και συντονισμένη προσπάθεια των φορέων και υπηρεσιών θα αποφέρει το αναμενόμενο αποτέλεσμα.
· Θεωρεί αναγκαία την παροχή ευρείας δέσμης υπηρεσιών που να καλύπτουν όλες τις πτυχές της πρόληψης και αντιμετώπισης.
· Πιστεύει ότι είναι αναγκαία τα τεκμηριωμένα επιστημονικά στοιχεία για την έκταση, τις μορφές και τις επιπτώσεις της βίας στην οικογένεια στην Κύπρο.
· Αναγνωρίζει ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρόληψη της βίας στην οικογένεια.
· Θεωρεί ότι πρέπει να λαμβάνονται πολιτικές αποφάσεις βασισμένες σε επιστημονικά στοιχεία και πραγματικές ανάγκες και όχι στη δημοσιονομική πολιτική του κράτους.
Στρατηγικοί στόχοι
Στη βάση αυτών των αρχών, το Εθνικό Σχέδιο Δράσης θέτει έξι στρατηγικούς στόχους που συνοψίζονται ως εξής:
Πρώτο: Παρακολούθηση του προβλήματος της βίας στην οικογένεια.
Δεύτερο: Πρόληψη του φαινομένου της βίας.
Τρίτο: Ευαισθητοποίηση και επιμόρφωση των εμπλεκόμενων επαγγελματιών.
Τέταρτο: Εφαρμογή της σχετικής Νομοθεσίας.
Πέμπτο: Προστασία των θυμάτων της βίας.
Έκτο: Συντονισμός και αξιολόγηση του Σχεδίου Δράσης.
Συνέπειες και διαστάσεις
Πιστεύεται ότι μόνο όταν Κυβέρνηση και κοινωνία συνειδητοποιήσουν τις συνέπειες και τις διαστάσεις του προβλήματος της βίας στην οικογένεια και όταν επιδείξουν την αναγκαία πολιτική βούληση και οικονομική δέσμευση, τότε μόνο θα διατεθούν οι απαραίτητοι οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι για συντονισμένη δράση. Τότε μόνο μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση. Η υιοθέτηση ενός Σχεδίου Δράσης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας στην οικογένεια δεν είναι παρά μόνο η αρχή και το έναυσμα για αλλαγή του τρόπου προσέγγισης στο θέμα της ενδοοικογενειακή βίας και ουσιαστικά αποτελεί τη δέσμευση της Κυβέρνησης να λάβει εκείνα τα απαραίτητα μέτρα που θα βοηθήσουν σε πρώτο στάδιο στη μείωση και σε κατοπινό στάδιο στην πρόληψη πράξεων βίας μέσα στην οικογένεια.
Οι πολιτικές που εξαγγέλθηκαν στα πλαίσια του Σχεδίου στοχεύουν να παρέχουν ίσες ευκαιρίες σε παιδιά, γυναίκες και άντρες, αφού η βία στην οικογένεια είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, αιτία και αποτέλεσμα των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών και των παιδιών στην κοινωνική και ιδιωτική τους ζωή.
Οφέλη για την κοινωνία
Στο Σχέδιο Δράσης που παρουσίασε μόλις πρόσφατα η Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων αναλύονται οι στόχοι και οι προτεινόμενες ενέργειες και καταγράφονται φορείς /υπηρεσίες που καλούνται να αναλάβουν την τεράστια ευθύνη της υλοποίησής τους. Και αυτό με την επισήμανση ότι ένα Σχέδιο Δράσης θα έχει σημαντικά οφέλη για το κράτος, τα θύματα, τις οικογένειές τους, αλλά και για ολόκληρη την κοινωνία, δεδομένου ότι:
· Το φαινόμενο της βίας στην οικογένεια υπάρχει ανεξάρτητα από το κοινωνικό, οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο των μελών της.
· Υπάρχει άμεση σύνδεση ανάμεσα σε όλες τις μορφές βίας στην οικογένεια, κάτι που συχνά διαφεύγει της προσοχής ή δεν είναι κατανοητό.
· Υπάρχει άμεση σύνδεση του προβλήματος της βίας στην οικογένεια με άλλα κοινωνικά προβλήματα, όπως επιθετικότητα, παραβατικότητα, εγκληματικότητα, κατάχρηση ουσιών (ναρκωτικά, αλκοόλ κ.ά.)
· Η μη αποτελεσματική/έγκαιρη παρέμβαση/αντιμετώπιση επιφέρει μεγάλο οικονομικό κόστος (απουσίες από την εργασία, μείωση παραγωγικότητας, κόστος στον οικογενειακό και κρατικό προϋπολογισμό) και συναισθηματικό κόστος - ειδικά στα παιδιά και στις γυναίκες. Προκαλεί μεγάλη απώλεια ανθρώπινου δυναμικού.
· Το κόστος για αντιμετώπιση της κακοποίησης παιδιών επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, όχι μόνο σε σχέση με τη δημιουργία ειδικών προγραμμάτων θεραπείας, αλλά και για την εξεύρεση ανάδοχων οικογενειών ή για τη δημιουργία επιπλέον ιδρυμάτων παιδικής προστασίας.
· Η έκταση της κακοποίησης προσλαμβάνει σοβαρές διαστάσεις- δεδομένου ότι επηρεάζει ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών και παιδιών κατά τη διάρκεια της ζωής τους - χωρίς να παρουσιάζονται σημεία κάμψης του φαινομένου. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες παρουσιάζονται αυξητικές τάσεις εξαιτίας της κρίσης που περνά ο θεσμός του γάμου και ο πυρήνας της οικογένειας και άλλων επιπτώσεων λόγω της παγκοσμιοποίησης.
· Η ζήτηση για στήριξη και παροχή υπηρεσιών φαίνεται ότι θα συνεχίσει να παρουσιάζει αυξητική τάση.
Προτεινόμενες παρεμβάσεις
Το Σχέδιο Δράσης που ετοιμάσθηκε από τη Συμβουλευτική Επιτροπή για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια και μετά από διαβούλευση με τους Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς και τις αρμόδιες Κυβερνητικές Υπηρεσίες επιχειρεί να μελετήσει την κατάσταση της βίας στην οικογένεια και τα προγράμματα και υπηρεσίες που παρέχονται.
Με μια σειρά μέτρων προτείνεται ο συντονισμός όλων των πολιτικών και προγραμμάτων που αφορούν τη βία στην οικογένεια και προτείνεται η δημιουργία μιας Κεντρικής Τράπεζας Δεδομένων Καταγραφής Περιστατικών Βίας στην Οικογένεια. Κύρια έμφαση δίνεται στη διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών, οι οποίες να επαναλαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα ώστε να παρακολουθείται το πρόβλημα και να αναβαθμίζονται οι υπηρεσίες ανάλογα με τις εκάστοτε κοινωνικές αλλαγές. Ένα σημαντικό στοιχείο που καταγράφεται στο Σχέδιο είναι η διερεύνηση των κοινωνικών αντιλήψεων σε σχέση με τη βία στην οικογένεια. Μάλιστα, στο σημείο αυτό προτείνεται:
α) H καταγραφή και ερμηνεία των αντιλήψεων γύρω από θέματα βίας στην οικογένεια που αφορά τις γυναίκες και τα παιδιά.
β) Η διεξαγωγή σύνθετων ερευνών για τον γενικό πληθυσμό και ερευνών εστιασμένων σε ειδικές ομάδες πληθυσμού (focus groups).
γ) Η ανάπτυξη και χορήγηση αντικειμενικών δοκιμίων που θα έχουν ως στόχο τη μέτρηση του επιπέδου των γνώσεων στις επιμέρους ομάδες του πληθυσμού.
δ) Η διερεύνηση και ερμηνεία των αντιλήψεων των νέων.
Σφαιρική έρευνα
ΕΠΙΣΗΣ, προτείνεται η διεξαγωγή έρευνας αναφορικά με την έκταση, τις μορφές και τις επιπτώσεις της βίας ενάντια στις γυναίκες και στα παιδιά, και η διερεύνηση των αντιλήψεων και εκτίμηση του επιπέδου των γνώσεων διαφόρων ομάδων επαγγελματιών, καθώς και η εκτίμηση του οικονομικού κόστους της βίας στην οικογένεια για το κράτος. Το Σχέδιο καταγράφει ορισμένα σημαντικά ζητήματα, θέματα ουσίας, η προώθηση των οποίων αναφέρει να φέρει στην επιφάνεια σημαντικά στοιχεία και ευρήματα:
Πρώτο, η καταγραφή βιωματικών εμπειριών των γυναικών-θυμάτων βίας στην οικογένεια.
Δεύτερο, η διερεύνηση έκτασης άσκησης βίας προς άτομα με αναπηρίες και νοητική υστέρηση ή χρόνιες παθήσεις.
Τρίτο, η διερεύνηση αναφορικά με την έκταση, τις μορφές και τις επιπτώσεις άσκησης βίας στους ηλικιωμένους.
Τέταρτο, η διερεύνηση αναφορικά με την έκταση, τις μορφές και τις επιπτώσεις άσκησης βίας προς αλλοδαπές γυναίκες και τα παιδιά τους και τα ειδικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε σχέση με την πρόσβασή τους σε αρμόδιες υπηρεσίες.
Τα πάντα ίσον πρόληψη
ΈΝΑ σημαντικό στοιχείο στο όλο ζήτημα της βίας είναι η πρόληψη.
Η πρωτογενής πρόληψη μπορεί να επιτευχθεί με τη διασφάλιση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης και στήριξης της οικογένειας και του ευρύτερου πληθυσμού και με τη συνεχή ευαισθητοποίηση του κοινού, με ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση των παιδιών. Σε σχέση με τη δευτερογενή πρόληψη προτείνεται η δημιουργία ενός δικτύου άμεσου εντοπισμού ευάλωτων οικογενειών (νεαροί γονείς πριν και μετά το γάμο, δυσλειτουργικές οικογένειες), ώστε να στηριχθούν και ενδυναμωθούν για να αποτραπεί η ανάπτυξη συμπεριφορών υψηλού κινδύνου. Στην τριτογενή πρόληψη καταγράφεται εισήγηση για την ανάπτυξη προγραμμάτων για άμεση θεραπευτική αγωγή των θυμάτων (από κακοποίηση ή παραμέληση) και διακοπή του κύκλου της βίας. Η τριτογενής πρόληψη περιλαμβάνει μέτρα προστασίας του παιδιού και του ενήλικου θύματος και νομική παρέμβαση και στήριξη της οικογένειας στο σύνολό της.
Κουλτούρα προς τη βία
ΜΙΑ άλλη σημαντική παράμετρος στο όλο θέμα είναι η ενημέρωση, διαφώτιση και ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από τις επιπτώσεις της βίας στα θύματα και ιδιαίτερα στα παιδιά (για δημιουργία κουλτούρας με ανοχή μηδέν προς τη βία). Προς το σκοπό αυτό η Συμβουλευτική Επιτροπή για την Πρόληψη της Βίας προτείνει:
Πρώτο: Tη δημιουργία Κέντρων Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας στην οικογένεια σε κάθε επαρχία.
Δεύτερο: Τη διάχυση μηνυμάτων που αφορούν την ισότητα των γυναικών.
Τρίτο: Την πραγματοποίηση εκστρατειών ενημέρωσης και διαφώτισης του κοινού γύρω από τις επιπτώσεις της βίας στην οικογένεια και την ετοιμασία και εφαρμογή σχετικής νομοθεσίας.
Τέταρτο: Τη διοργάνωση ενημερωτικών προγραμμάτων και διαλέξεων για τη βία στην οικογένεια και για τις αρνητικές επιπτώσεις της.
Ενδυνάμωση παιδιών
ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ, εισηγείται την ενδυνάμωση των παιδιών με την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και αντιστάσεων ενάντια στη βία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί:
· Mε τη διαμόρφωση του σχολικού χώρου σε περιβάλλον φιλικό προς το παιδί.
· Με την προώθηση προγραμμάτων ενίσχυσης της αυτοεκτίμησης και αυτοσεβασμού των μαθητών.
· Με την ενδυνάμωση νεαρών κοριτσιών.
· Με την προώθηση του μαθήματος της σεξουαλικής αγωγής σε δια-θεματικό πλαίσιο σε όλες τις βαθμίδες, με στόχο την ενδυνάμωση και τη δημιουργία υγιών σχέσεων.
· Με την προώθηση προγραμμάτων για το σωστό γονικό ρόλο και την κατανόηση και εφαρμογή των δικαιωμάτων του παιδιού.
· Με την ενδυνάμωση των παιδιών για διευκόλυνση της έκφρασης των απόψεων, των προβληματισμών και των συναισθημάτων τους.
· Με την ένταξη του θέματος της βίας στα αναλυτικά προγράμματα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου