«Ρηγκανοποίηση» της ψυχικής υγείας

• Κυριακή, 01 Δεκεμβρίου 2013

Ο Υπουργός Υγείας απεργάζεται το βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρείων

Του Πάνου Παπαδόπουλου*

Στον τοί­χο ε­νός δια­βό­η­του πε­ρι­πτέ­ρου του πα­λιού ψυ­χια­τρι­κού α­σύ­λου της Λέ­ρου υ­πάρ­χει γκρα­φί­τι με τη φρά­ση «σε κλεί­σα­με». Γρά­φτη­κε α­πό τους ε­θε­λο­ντές του προ­γράμ­μα­τος «Λέ­ρος», της πρώ­της σο­βα­ρής προ­σπά­θειας για την α­πο­α­συ­λο­ποίη­ση α­τό­μων με χρό­νιο ε­γκλει­σμό σε ψυ­χια­τρι­κά κα­τα­στή­μα­τα στις αρ­χές της δε­κα­ε­τίας του 90. Και λο­γι­κό, για­τί το «κλεί­σι­μο του ψυ­χια­τρείου» εί­ναι έ­νας κε­ντρι­κός στό­χος της πο­λι­τι­κής για την ψυ­χια­τρι­κή με­ταρ­ρύθ­μι­ση. Ο σε­βα­σμός της α­ξιο­πρέ­πειας και των δι­καιω­μά­των των α­σθε­νών και η φρο­ντί­δα της ψυ­χι­κής αρ­ρώ­στιας με ό­ρους κοι­νω­νι­κής έ­ντα­ξης δεν μπο­ρούν να υ­πη­ρε­τη­θούν α­πό έ­να ξε­πε­ρα­σμέ­νο θε­σμό που έ­χει στο DNA του τον ε­γκλει­σμό και την πε­ρι­θω­ριο­ποίη­ση.

Υπάρ­χει ό­μως και έ­να άλ­λο «κλεί­σι­μο του ψυ­χια­τρείου». Το μο­ντέ­λο αυ­τό ε­φαρ­μό­στη­κε στις Η­ΠΑ την δε­κα­ε­τία του 80 με τρα­γι­κά α­πο­τε­λέ­σμα­τα για τους α­σθε­νείς, ι­δίως τους πιο ευά­λω­τους. Σε μια πε­ρίο­δο γρή­γο­ρης με­τά­βα­σης της α­με­ρι­κα­νι­κής κοι­νω­νίας στο νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό, τα ψυ­χια­τρεία έ­κλει­σαν χω­ρίς σχε­δόν κα­μία μέ­ρι­μνα για τους α­σθε­νείς τους και για τις υ­πη­ρε­σίες που θα πρέ­πει να τα α­ντι­κα­τα­στή­σουν. Έτσι χι­λιά­δες α­σθε­νείς κα­τέ­λη­ξαν να πε­ρι­φέ­ρο­νται ά­στε­γοι στις α­με­ρι­κα­νι­κές μη­τρο­πό­λεις και, στη συ­νέ­χεια, πολ­λοί α­πό αυ­τούς έ­γι­ναν τα­κτι­κοί «πε­λά­τες» του ε­κτε­τα­μέ­νου συ­στή­μα­τος κα­τα­στο­λής των Η­ΠΑ.

Το κό­στος στους α­σθε­νείς

Ένα τέ­τοιο μο­ντέ­λο φαί­νε­ται να έ­χει στο πί­σω μέ­ρος του μυα­λό της η ση­με­ρι­νή πο­λι­τι­κή η­γε­σία του Υπουρ­γείου Υγείας. Χρη­σι­μο­ποιεί προ­σχη­μα­τι­κά τον πραγ­μα­τι­κό στό­χο, που εί­ναι η με­τά­βα­ση σε έ­να κοι­νο­τι­κό σύ­στη­μα ψυ­χια­τρι­κής φρο­ντί­δας χω­ρίς ά­συ­λα και ε­γκλει­σμό, για να δια­λύ­σει ό,τι έ­χει α­πο­μεί­νει α­πό τις δη­μό­σιες υ­πη­ρε­σίες ψυ­χι­κής υ­γείας στη χώ­ρα μας, να με­τα­κυ­λή­σει μέ­ρος του κό­στους στους α­σθε­νείς και να ε­νι­σχύ­σει τον πά­σης φύ­σεως ι­διω­τι­κό το­μέα στο χώ­ρο της ψυ­χι­κής υ­γείας. Μέ­σα σε αυ­τό το πλαί­σιο, διαρ­ρέε­ται σχέ­διο για συρ­ρί­κνω­ση των ψυ­χια­τρείων μέ­σω δια­θε­σι­μό­τη­τας /κι­νη­τι­κό­τη­τας του προ­σω­πι­κού, με­τα­φο­ρά κλι­νι­κών σε άλ­λα νο­σο­κο­μεία χω­ρίς κα­νέ­να σχέ­διο και με­τα­στέ­γα­ση α­σθε­νών ό­πως-ό­πως σε μο­νά­δες που λό­γω υ­πο­χρη­μα­το­δό­τη­σης και έλ­λει­ψης προ­σω­πι­κού α­δυ­να­τούν να α­ντα­πε­ξέλ­θουν.

Μπο­ρεί η κυ­βέρ­νη­ση μέ­χρι στιγ­μής να μην έ­χει α­πο­κα­λύ­ψει ε­πί­ση­μα το σχέ­διό της, αλ­λά οι γε­νι­κοί στό­χοι εί­ναι γνω­στοί α­πό τη συμ­φω­νία του πε­ρα­σμέ­νου Μαΐου με την Ευ­ρω­παϊκή Επι­τρο­πή (Σύμ­φω­νο Αντό­ρ-Λυ­κου­ρέ­ντζου). Εκεί προ­βλέ­πε­ται ό­τι οι πό­ροι του Ε­ΣΠΑ (πά­νω α­πό 200 εκ. ευ­ρώ), που σύμ­φω­να με το σχε­δια­σμό θα δί­νο­νταν για τη δη­μιουρ­γία των α­πα­ραί­τη­των μο­νά­δων του Ε­ΣΥ που θα α­ντι­κα­τα­στή­σουν το ψυ­χια­τρείο, θα δο­θούν σχε­δόν εξ ο­λο­κλή­ρου για τη χρη­μα­το­δό­τη­ση των μο­νά­δων του α­πο­τυ­χη­μέ­νου μο­ντέ­λου α­πο­α­συ­λο­ποίη­σης μέ­σω ΜΚΟ. Ταυ­τό­χρο­να, ο στό­χος για κλεί­σι­μο των ψυ­χια­τρείων μέ­χρι το 2015 ό­χι α­πλώς πα­ρα­μέ­νει, αλ­λά κα­θί­στα­ται α­πό­λυ­τα δε­σμευ­τι­κός και συν­δέε­ται με ε­πι­στρο­φή πό­ρων σε πε­ρί­πτω­ση που δεν υ­λο­ποιη­θεί! Έτσι η ψυ­χια­τρι­κή με­ταρ­ρύθ­μι­ση και το κλεί­σι­μο των α­σύ­λων με­τα­τρέ­πε­ται σε μια ι­διό­τυ­πη μνη­μο­νια­κή δέ­σμευ­ση.

Χρειά­ζε­ται σχε­δια­σμός

Για να μπο­ρέ­σει να κλεί­σει το Ψυ­χια­τρείο, που, πα­ρό­λα τα προ­βλή­μα­τά του, πα­ρέ­χει δη­μό­σιες και δω­ρεάν υ­πη­ρε­σίες στους πο­λί­τες, πρέ­πει να δη­μιουρ­γη­θούν στο Ε­ΣΥ ε­κεί­νες οι υ­πη­ρε­σίες που θα το α­ντι­κα­τα­στή­σουν (Κέ­ντρα Ψυ­χι­κής Υγείας, Ψυ­χια­τρι­κές κλι­νι­κές στα γε­νι­κά νο­σο­κο­μεία κλπ). Χω­ρίς αυ­τά, ο­ποια­δή­πο­τε βίαια αλ­λα­γή στο σύ­στη­μα ψυ­χι­κής υ­γείας, που λει­τουρ­γεί ή­δη τρα­γι­κά υ­πο­στε­λε­χω­μέ­νο και με ά­πει­ρα ρά­ντζα (μό­νο η κλι­νι­κή του Ευαγ­γε­λι­σμού έ­χει 25), θα το ο­δη­γή­σει με μα­θη­μα­τι­κή α­κρί­βεια στην κα­τα­στρο­φή.

Η ψυ­χια­τρι­κή με­ταρ­ρύθ­μι­ση χρειά­ζε­ται προ­σε­κτι­κό σχε­δια­σμό, διά­λο­γο με τους ε­μπλε­κό­με­νους (ερ­γα­ζό­με­νους, α­σθε­νείς και οι­κο­γέ­νειες, ε­πι­στη­μο­νι­κή κοι­νό­τη­τα) προσ­λή­ψεις α­πα­ραί­τη­του προ­σω­πι­κού και αλ­λα­γή νοο­τρο­πίας. Η αλ­λα­γή πα­ρα­δείγ­μα­τος α­πό το α­συ­λι­κού τύ­που μο­ντέ­λο σε έ­να σύ­στη­μα ψυ­χι­κής υ­γείας που σέ­βε­ται τα δι­καιώ­μα­τα και την α­ξιο­πρέ­πεια των α­σθε­νών και βα­σί­ζε­ται στις αρ­χές της κοι­νω­νι­κής ψυ­χια­τρι­κής και της κοι­νο­τι­κής φρο­ντί­δας δεν μπο­ρεί να υ­λο­ποιη­θεί με ό­ρους λι­τό­τη­τας και συρ­ρί­κνω­σης του κοι­νω­νι­κού κρά­τους.

Για αυ­τές τις α­ξίες δί­νε­ται ο α­γώ­νας στο χώ­ρος της ψυ­χι­κής υ­γείας. Όχι για την υ­πε­ρά­σπι­ση των α­σύ­λων, του ε­γκλει­σμού ή του βο­λέ­μα­τος, αλ­λά για να μην χα­θεί ο δη­μό­σιος χα­ρα­κτή­ρας του συ­στή­μα­τος ψυ­χι­κής υ­γείας. Για­τί αν τώ­ρα δια­λυ­θεί το ψυ­χια­τρείο, ε­γκα­τα­λει­φθούν οι α­σθε­νείς και α­πο­λυ­θεί το προ­σω­πι­κό, αύ­ριο δεν θα έ­χει α­πο­μεί­νει τί­πο­τα για να με­ταρ­ρυθ­μι­στεί.

*Ο Πά­νος Πα­πα­δό­που­λος σπού­δα­σε Νο­μι­κά και Κοι­νω­νι­κή Ανθρω­πο­λο­γία και εί­ναι ε­πι­στη­μο­νι­κός συ­νερ­γά­της στην Κοι­νο­βου­λευ­τι­κή Ομά­δα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Αναδημοσίευση από την ΕΠΟΧΗ